Door: Jelle Persoon en Yuri van Bergen
serie over kwaliteitssturing deel – 2–
Met vallen en opstaan wordt in de bouw gezocht naar nieuwe vormen van samenwerken tussen ‘opdrachtgever’ en ‘uitvoerende partijen’ en de uitvoerende partijen onderling. Het ‘LEAN produceren’ in de bouw is hierbij een veelgenoemd streven.
Dit betekent dat met zo weinig mogelijk verspilling de gevraagde kwaliteit wordt geleverd. Maar wat is nu kwaliteit? Traditioneel wordt kwaliteit in het bestek vastgelegd. Nauwkeurig worden materialen en werkwijze weergegeven in tekst en tekeningen. Een omvangrijk en ook ingewikkeld instrument dat de basis is van het contract en hiermee ook de basis is voor de directievoering en het toezicht op de bouw. De praktijk heeft wel uitgewezen dat dit geen garantie is voor de kwaliteit. Naast dat het bestek niet altijd even zorgvuldig wordt beoordeeld en gecontroleerd, is het voor de uitvoerenden geen toegankelijk document.
Als belangrijkste probleem wordt echter gezien dat het een te strak keurslijf is, waarbij te weinig ruimte is voor ‘LEAN produceren’. Het ‘prestatiebestek’ moet de uitkomst zijn. Het beschrijven van de producteigenschappen, zonder dat aangegeven wordt hoe het uitgevoerd moet worden. De hoeveelheid papier neemt hierbij per definitie echter niet af, maar ook het inzicht in wat nu de gewenste kwaliteit is neemt ook niet per definitie toe.
Natuurlijk een eis voor warmte-isolatie, geluidsisolatie en luchtdichtheid is goed te formuleren en te meten. Maar wat doe je met de visuele kwaliteit van de gevel na reiniging en metselwerkherstel, wat is dan goed genoeg? Kwaliteit laat zich niet vangen in alleen tekst. Het gaat om kennis en inzicht om een resultaat te kunnen beoordelen op alle aspecten, maar vooral om dit eenduidig te communiceren naar alle partijen. Tastbaar moet zijn welke kwaliteit gewenst is.
Aannemers hanteren veelal een systeem voor kwaliteitsborging middels formulieren waarop een aantal checkpunten staan vermeld. Het papierwerk neemt toe en de vraag is of het inzicht in de kwaliteit ook toeneemt. Het afvinken van werkzaamheden of beoordelingspunten is hiervoor geen garantie.
Bij het implementeren van KIS (Kwaliteitssturing In Stappen) stellen we het communiceren over kwaliteit centraal. Het motto hierbij is zo gericht mogelijk te communiceren met zo weinig mogelijk papier en zoveel mogelijk in beeld.
Met KIS wordt allereerst het plan beoordeeld en de kritische punten voor de kwaliteit bepaald. Deze punten vragen of om bijstelling van het plan of om extra aandacht tijdens de uitvoering.
Met deze kennis wordt een proefblok of een proefwoning gerealiseerd en gezamenlijk door de opdrachtgever en uitvoerende partijen beoordeeld. De referentiekwaliteit wordt dan vastgesteld en vastgelegd: fysiek door te verwijzen naar het bewuste adres en naar een foto en/of tekening.
De verdere uitvoering wordt steeds beoordeeld op die referentiekwaliteit en geïllustreerd met een foto. Op deze manier wordt op een directie wijze over kwaliteit gecommuniceerd. Het betekent natuurlijk niet dat er niet gemeten moet worden of dat er geen formulieren ingevuld moeten worden. Het betekent wel dat iedereen een duidelijk beeld heeft bij de gerealiseerde kwaliteit.
De abstractie van prestaties wordt concreet gemaakt en daardoor worden kwaliteit en kwaliteitssturing ‘behapbaar’ voor alle partijen.
