BBB-systeemwoningen, een geschiedenis op zichzelf

Een serie over systeemwoningen -22-

Meer eigenheid dan systeem

Het verschijnsel BBB als aanduiding van woningen is nog in verschillende woonbuurten terug te vinden, zoals in de wijken Lievendaal en Tivoli te Eindhoven. In deze wijken spreekt men nu al circa zestig jaar over de BBB-woningen. Het meest kenmerkende voor deze en latere woningen is de toepassing van gemetselde betonblokken in halfsteensverband voor de bouwmuren (1) (2). In de loop van de geschiedenis zijn meerdere generaties BBB-woningen op het toneel verschenen, die tezamen ruim 13.000 woningen hebben gerealiseerd in de periode 1948-1973. Het gemeenschappelijke van alle woningen is de betonnen bouwmuur. Verder is er weinig vernieuwends aan het bouwsysteem te benoemen (3).
Zoals voor veel systemen geldt, zijn ook de woningen van dit systeem moeilijk te traceren. Van slechts 30 procent is bekend wat de locatie is.

Verder lezen

Bakker-systeemwoningen, gebouwd en bijna vergeten

Een serie over systeemwoningen -21-

Ergens in een polder van de Merwede kom je op een dag een rijtje eengezinswoningen tegen uit 1950, die de titel dragen ´Bakkerwoningen´. En opeens gaat er een lichtje branden, want de naam Bakker staat voor een van de vele systeemwoningen, die in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw gebouwd zijn. In totaal zijn ruim 5 duizend woningen, zowel eengezinswoningen als gestapelde woningen, in de loop der jaren gebouwd, waarvan de bouwwijze als stapelbouwmethode aangeduid kan worden (1) (2). Circa 5 procent van de gerealiseerde woningen is qua locatie op dit moment terug te vinden en dan gaat het vooral om de galerij-etagewoningen uit de periode 1965-1968. De resterende woningen liggen verscholen in de meer dan 25 wijken, verspreid over heel Nederland achter dijken én de bebouwde polders.

Verder lezen

Voortdurend streven naar standaardisatie: systeemwoningen, keuzeplannen en concepten

Een serie over systeemwoningen -20-

Terugkeer van het verleden

In de afgelopen zestig jaar is in de woningbouw voortdurend gezocht naar meer eenheid in techniek en uitvoeringsmethode. Qua woningtypen en prestaties is de overheid veelal het structurerend element geweest door de voorschriften, wenken en normen. De woningen uit de opeenvolgende tijdsperioden lijken zowel qua beeld (architectuurtaal/mode), plattegrond (overheid en cultuur) en techniek (overheid en technologie) sterk op elkaar. Ook is altijd het streven geweest door standaardisatie van de techniek en toepassing van maatstructuur een beter kosten-kwaliteitverhouding te realiseren. De gewenste herhaling is in de loop der jaren met verschillende woorden aangeduid: systeemwoningen, keuzeplannen, voorbeeldplannen en nu concepten. In wezen is er niets nieuws onder de zon. En als we niet uitkijken, zijn we met nieuwe woorden terug bij af. Iets dat we anno 2013 niet meer willen en wat deze serie over systeemwoningen moet verduidelijken, is standaardisatie met vergaande versobering in textuur en detail en met verkleining van de woning. Want dat levert op termijn alleen maar extra armoede op.

Verder lezen

De vloer blijft de basis

Serie over kijken naar kwaliteit -1-

Auteurs: Yuri van Bergen en Jelle Persoon

Bij woningverbetering wordt het steeds belangrijker om de bewonersoverlast zoveel mogelijk te beperken, het liefst zodanig dat de bewoners in hun woning kunnen blijven. Dit is rustiger voor de bewoners maar vooral ook goedkoper voor de verhuurder. In deze tijd van crisis niet onbelangrijk. In de praktijk betekent dit dat de grenzen van aanvaardbare overlast nogal worden verkend. De aanpak van de begane grond vloer speelt hierbij een belangrijke rol. Vooral bij houten vloeren die bij vooroorlogse en vroeg naoorlogse woningen zijn toegepast kunnen problemen opleveren.

Foto - kruipruimte

Verder lezen

Wijze les

Duidelijk communiceren en zorgvuldig werken in de bouw is essentieel. Het mag duidelijk zijn dat dat alleen maar kan met een goede voorbereiding van het werk. Een goed op elkaar afgestemde team doet wonderen en zorgt dat alles picobello afgeleverd wordt.
Een professionele houding naar de klant is het resultaat. De klanten ondervinden nauwelijks overlast, klachten en wensen worden serieus afgehandeld. Hierbij ter illustratie een kort filmpje die ons wijze lessen leert over werkhouding en het centraal stellen  van de klant.

[youtube=http://www.youtube.com/watch?v=tjf5E-Ol8rs]

Renoveren met Renda op de Bouwbeurs

Renda, kennisplatform bestaande bouw, is dit jaar van 5 tot en met 7 februari te vinden op de BouwBeurs aan de Renovatieboulevard met drie inhoudelijke programmaonderdelen. In samenwerking met BouwhulpGroep zijn thema’s samengesteld: ‘onderwijs aan de basis van innovatie’, ‘Rendakaffee en de toekomstige erfenis van de nieuwe generatie’ en ‘de Renda Projecten Expo’.

Bouwbeurs 2013kopie

Verder lezen

korrelbeton, een bouwsysteem met aanpassingen

Een serie over systeemwoningen -19-

Verandering per generatie

In de periode 1949 tot 1970 zijn circa 15 duizend woningen geproduceerd volgens het bouwsysteem ‘Korrelbeton’, waarvan circa 80 procent zich concentreert in drie steden: Dordrecht, Den Haag en Arnhem (1/2). Zoals zoveel andere bouwsystemen kent ook dit systeem zijn jaargangen, die deels bepaald worden door de techniek en deels door het type en de grootte. Beperken we ons tot de gevel, dan is er sprake van drie generaties. Allereerst werd de wand van korrelbeton alleen voorzien van een pleisterlaag, vanaf 1955 werden de gevels voorzien van baksteen bekleding en vanaf 1962 doet de spouwconstructie zijn intrede (3).
Qua woningtype overheersen bij de Korrelbetonwoningen de portieketagewoningen en is het merendeel van de woningen oorspronkelijk zonder spouw uitgevoerd (4).
Verder lezen

Een merk staat voor kwaliteit

Een serie over systeemwoningen -18-

Tussen merk en aanbod

De meeste systeemwoningen uit de periode 1945–1975 waren een merk en in de volksmond verbonden aan de naam van een bouwer. Als de kwaliteit op een of andere manier bij de oplevering te wensen overliet dan had dat consequenties voor die bouwer. Met andere woorden, de bouwer moest in alle opzichte staan voor zijn product. En als tien of twintig jaar later bleek, dat het product toch op onderdelen inferieur was (bijvoorbeeld textuur of details), dan kreeg dat automatisch zijn terugslag door vraag uitval(1).

De sloopgolf van het afgelopen decennium en de sloopplannen die de komende jaren gepland zijn, betreffen juist een deel van de systeemwoningen uit de periode 1945–1975, uitgedrukt in cijfers gaat het om 20% à 25% (2). De argumenten die hierbij speelden, zijn te gebruiken bij de beoordeling van het huidige aanbod van bouwers.

Verder lezen

Een nieuw ERA begint

Een serie over systeemwoningen -17-

In de naoorlogse periode zijn er grote veranderingen geweest in de manier van bouwen. In de bouwproductie zijn verschillende ontwikkelingen te zien die leiden tot ‘systemen’. Sommige systemen zijn ingegeven door het zoeken naar andere materialen en andere systemen proberen met steeds groter wordende bouwdelen (via blokken naar complete elementen) optimalisatie te bereiken. Met de opkomst van systemen is na de oorlog langzaam een deel van de bouwproductie verschoven van een traditionele bouwmethode op de bouwplaats naar productie in de fabriek. De volgende stap is dan om de fabriek weer te verplaatsen naar de bouwplaats. En dat heeft ERA, voor wat betreft het casco, gedaan met de tunnelbekisting.

Verder lezen

Polynorm, ontwikkeling van een massaproductie voor een nog niet ontwikkelde markt

door: Jos Lichtenberg

Een serie over systeemwoningen -16-

Alexandre Horowitz (1904-1982) was de jaren voorafgaande aan de tweede wereldoorlog een belangrijke pion voor Philips. Als zowel elektrotechnisch als werktuigbouwkundig ingenieur had hij veel patenten op zijn naam, waarvan die over het principe van draaiende scheerkoppen, wel de bekendste is. De Philishave, later een enorm succes, werd in 1939 geïntroduceerd.

Toen Nederland na de oorlog weer opkrabbelde werd de aanbodwereld nadrukkelijk uitgedaagd. Als er iets duidelijk was, dan was het wel dat we met te weinig capaciteit veel woningen moesten gaan bouwen. Alexandre Horowitz was er op basis van zijn technologische skills van overtuigd dat dit de kans bij uitstek was om een industrieel bouwsysteem te ontwikkelen. De overheid besloot bovendien systeembouw te gaan stimuleren waarvan Horowitz’ systeem en nog 16 aanbieders profiteerden.

Verder lezen