Auteurs: Martin Liebregts en Yuri van Bergen
De vanzelfsprekendheid van stap voor stap
Er is geen eigenaar-bewoner te vinden die in één keer zijn hele woning renoveert. Dit gebeurt zeer incidenteel bij het moment van koop. Uiteindelijk wordt een huis veelal gekocht vanwege de al aanwezige eigenschappen en bij uitzondering om de potentie. Iedereen weet wel ongeveer hoe het in de praktijk gaat. De momenten om iets te verbeteren, worden selectief gekozen, waarbij (onderhouds-)gebreken een belangrijk afwegingsaspect is. Bijvoorbeeld als de dakpannen pas vijftig jaar oud zijn, vervang je die niet zomaar. Ze kunnen zonder problemen nog gemakkelijk vijfentwintig jaar mee. Op dat moment zijn zonnepanelen een toevoeging en wordt er van binnen geïsoleerd. Ook neem je de hele woning-intern niet zomaar op de schop. De keuken, de douche en het toilet worden eventueel gelijktijdig aangepakt, en dan heb je het al over een grote aanpassing. Het zijn de natuurlijke momenten in de wooncyclus en de levensduur van de woning, die hiertoe doen besluiten. En dit geldt ook voor de energiebesparende maatregelen die ermee gemoeid zijn. Stap voor stap is dus een dagelijkse vanzelfsprekendheid.
Wonen van alledag en maatschappelijke doelen
Voor de maatschappij is van belang dat er doelen op korte en langere termijn gesteld worden ten aanzien van het terugdringen van de milieubelasting (in dit geval voor het wonen). Energiebesparing is daarvan één aspect, samen met beperking van gebruik van grondstoffen, verbeteren binnenmilieu en bewust omgaan met water. Ten aanzien van het energiegebruik (energiebesparing en gebruik duurzame energie) reiken de doelen op dit moment van energieneutraal tot nul-op-de-meter. Er wordt naar gestreefd om in 2050 of eerder een energieneutrale woonomgeving te realiseren.
De (versnelde) dagelijkse praktijk van de individuele bewoner met zijn specifieke woning en de maatschappelijke doelen in de tijd zullen samen moeten vallen. Daarvoor is het nodig aan te sluiten bij de ‘natuurlijke’ onderhouds- en aanpassingsmomenten van de aanpassingsvraag. Niet de woning als totaal is dan de leidraad, maar de samenhangende onderdelen (componenten genoemd) zijn dan sturend.
De componenten als dragers voor een energieneutrale route
Elke woning is uit een aantal componenten opgebouwd (dak, gevel, woning-intern, woninginstallatie, vloer (casco) etc.). Hoe de energetische kwaliteit in de tijd door de aanpak van de componenten verbeterd kan worden, laat de bijgevoegde figuur ‘Stap voor stap naar energieneutraal’ zien. De getoonde verbetersprongen zijn aangegeven vanuit de huidige, gangbare technieken. In de nabije toekomst zullen, door allerlei innovaties, de sprongen vergroot worden en de mogelijkheden voor duurzame energieopwekking verruimd zijn.
Dit pleit voor de introductie van een aanpak die aansluit bij de dagelijkse praktijk en die op termijn gestuurd wordt door maatschappelijke doelen.
